Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları
Resmî Gazete’de Yayımlandı
Türkiye, uluslararası yatırım kararlarında tercih edilen bir ülke olma ve yeşil finansmana erişim sağlama amacını taşımaktadır. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’nın yayımlanması, işletmeler için sürdürülebilirlik ilkelerine uyumun bir gerekliliği olarak öne çıkmaktadır. Ülkemiz, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS) aracılığıyla sürdürülebilirlik alanında ulusal ve uluslararası standartlara uyum sağlayarak, ekonomide rekabet gücünü artırma ve küresel sermaye tahsisinde etkin bir rol oynama potansiyelini ortaya koymaktadır.
Bu çerçevede, işletmelerin sürdürülebilirlik raporlamasıyla sağlanan şeffaflık, gelecekte Türkiye’yi dünya ekonomisinin önde gelen ülkelerinden biri haline getirebilecek önemli bir adımdır.
a.TSRS Sürdürülebilirlik Raporu Tanımı
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standarları (TSRS) Uygulama Kapsamına İlişkin Kurul Kararı’nın Madde 2(1)c bendine göre sürdürülebilirlik raporu “bir işletmenin çevresel, sosyal ve yönetişim hususlarına ilişkin olarak TSRS’ler uyarınca hazırladığı sürdürülebilirlik raporu, entegre rapor, entegre faaliyet raporu, yönetici raporu vb.” adlarla yayımladığı rapordur.
b.Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının Detayları
Türkiye’de sürdürülebilirlik raporlamasının önemli bir adımı olarak, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından belirlenen Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS), Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Şöyle ki, 4 Haziran 2022 tarihli ve 31356 sayılı Resmî Gazete’de 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 88’inci maddesinde yapılan değişiklikle; Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının (TSRS) uluslararası standartlar ile uyumlu hale getirilmesi ve belirlenme yetkisi Kamu Gözetimi Kurumu’na verilmiştir.
Bu yetki çerçevesinde Kamu Gözetimi Kurumu, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarını belirlerken Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (IFRS) tarafından oluşturulan Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) tarafından yayımlanan uluslararası standartları benimseme kararı almıştır. Standartlar, uluslararası geçerlilik ve uyum amacıyla Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) tarafından belirlenen IFRS S1 General Requirements for Disclosure of Sustainability- related Financial Information ve IFRS S2 Climate-related Disclosures standartlarına dayanmaktadır. ISSSB tarafından yayımlanmış halihazırda iki standart bulunmaktadır.
Mevzuatımıza kazandırılmış şekliyle TSRS 1 Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler ve TSRS 2 İklimle İlgili Açıklamalardır. TSRS 1 : Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler’in temel amacı, işletmelerin genel amaçlı finansal rapor kullanıcılarına, sürdürülebilirlikle ilgili riskler ve fırsatlar hakkında bilgi sunarak, kaynak sağlama kararlarını desteklemektir.
Bu standart, sürdürülebilirlik konularının finansal açıklamalara entegre edilmesini zorunlu kılmaktadır. TSRS 2: İklimle İlgili Açıklamalar ise işletmelerden, iklim ile ilgili risk ve fırsatları daha özel bir odakla açıklamalarını istemektedir. İklimle ilgili açıklamalar, işletmelerin bu alandaki etkilerini daha şeffaf bir şekilde paylaşmalarını hedeflemektedir.
c. Kimler için Zorunlu?
Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’nın kimlere zorunlu olduğu, belirli sektörlere ve finansal kriterlere dayanarak detaylı bir şekilde belirlenmiştir. Bu zorunluluklar, işletmelerin sürdürülebilirlik ilkelerine uyumunu teşvik ederek, finansal raporlama süreçlerinde daha şeffaf ve sorumlu bir yaklaşım benimsemelerini hedeflemektedir. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları’na uyum zorunluluğu, belirli kriterlere göre tanımlanmış kurumlar, kuruluşlar ve işletmeler için geçerlidir. Bu zorunluluğun kapsamı ve detayları, ilgili kararda detaylı bir şekilde belirlenmiştir. Bununla birlikte kapsama dahil olmayan kurum, kuruluş ve işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında isteğe bağlı olarak TSRS’leri uygulayabileceğini de belirtmek gerekmektedir.
i. Bankaların Zorunluluğu: Eşik Değere Bakılmaksızın Uyum
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu bünyesinde olanlar dışındaki tüm bankalar, herhangi bir eşik değere bakılmaksızın TSRS’na uymak ile mükellef tutulmuştur. Bu durum, bankaların sürdürülebilirlik ilkelerine uyumunun öne çıktığı bir zorunluluk olarak karşımıza çıkar.
ii. Diğer İşletmeler için Finansal Değerlendirmeler: Eşik Değerleri ve Koşullar
Bankalar dışındaki işletmeler için belirlenen üç finansal değer, sürdürülebilirlik raporlama zorunluluğu belirlemede kritik bir rol oynamaktadır. Bu değerler; aktif toplamı 500 milyon TL, yıllık net satış hasılatı 1 milyar TL ve çalışan sayısı 250 kişidir. Bu ölçütlerden en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki raporlama döneminde aşan kurum, kuruluş ve işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasında TSRS’lerin uygulanması gerekmektedir.
iii. Karar Kapsamına Alınan Kurumlar ve İşletmeler: Sermaye Piyasası, Bankacılık, Sigortacılık ve Borsa İstanbul Şirketleri
Karar kapsamına alınan kurumlar ve işletmeler, belirli düzenleme ve denetimlere tabi sektörlerden seçilmiştir. Bu çerçevede, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine tabi olan şirketler( Bkz. madde 3(1)a “Yatırım Kuruluşları, Kolektif Yatırım Kuruluşları, Portföy Yönetim Şirketleri, İpotek Finansmanı Kuruluşları, Merkezi Takas Kuruluşları, Merkezi Saklama Kuruluşları, Veri Depolama Kuruluşları…”), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Denetimi’ne tabi olan işletmeler (Bkz. madde 3(1)b: “Bankalar, Derecelendirme Kuruluşları, Finansal Holding Şirketleri, Finansal Kiralama Şirketleri, Faktoring Şirketleri, Finansman Şirketleri, Varlık Yönetimi Şirketleri, Tasarruf Finansman Şirketleri…”), 5484 sayılı Sigortacılık Kanunu ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi kapsamında faaliyet göstermekte olan sigorta, resürans ve emeklilik şirketleri ile Borsa İstanbul Piyasalarında faaliyet göstermesine izin verilen; yetkili müesseseler, kıymetli madenler aracı kurumları, kıymetli maden üretimi veya ticaretiyle iştigal eden şirketler bu kapsamda sayılmıştır.
iv. Ölçütlerin Değerlendirilmesinde İşletmelerin Birleşik Değerlendirmesi
Belirlenen ölçütler değerlendirilirken, işletmelerin bağlı ortaklık ve iştirakleriyle birlikte değerlendirileceği önemle vurgulanmıştır. Bu, işletmelerin sürdürülebilirlik raporlama zorunluluğuna tabi tutulurken, geniş bir perspektifte ele alınacaklarına işaret etmektedir.
d.İlk Uygulama Dönemi, Geçiş Dönemi Kuralları ve Esneklik
Kapsam dahilinde yer alan ve belirlenen eşik değeri aşan işletmeler 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren sürdürülebilirlik raporlarını hazırlamakla yükümlüdür. Kararın geçici maddelerine göre TSRS’lerin uygulandığı ilk raporlama döneminde karşılaştırmalı bilgilerin sunulması zorunluluğu olmayacak ve Kapsam 3 sera gazı emisyonlarının açıklama zorunluluğu ilk iki yıllık dönemde bulunmayacaktır.
Geçiş dönemi ilkeleri, işletmelere uyum sürecinde esneklik sağlamakta ve sürdürülebilirlik raporlamasının kurumsallaşması için önemli bir adımı temsil etmektedir. Böylece işletmelerin sürdürülebilirlik raporlamasına sağlıklı bir başlangıç yapması hedeflenmektedir.
